Loading
De bouwsector staat aan de vooravond van een significante transformatie, gedreven door de dringende noodzaak voor duurzaamheid. In 2025 zal de rol van staal, een materiaal dat traditioneel geassocieerd wordt met kracht en duurzaamheid, cruciaal zijn in het vormgeven van milieuvriendelijke bouwprojecten. Vergis u niet, staal is veel meer dan alleen een constructiemateriaal; het is een sleutelcomponent in de circulaire economie en een drijvende kracht achter innovatie in groene bouwtechnologie.
De staalindustrie heeft de afgelopen decennia enorme stappen gezet in het verduurzamen van haar processen. De cijfers spreken voor zich: vergeleken met de jaren zestig vereist de productie nu aanzienlijk minder energie en water, en is de uitstoot van CO2 en stof drastisch gereduceerd. Deze vooruitgang is mede te danken aan geavanceerde recyclingtechnieken en het slim hergebruiken van restgassen voor energieopwekking. Initiatieven zoals het Bouwakkoord Staal, een ketenbreed convenant, onderstrepen de gezamenlijke ambitie om de milieu-impact van staal in bouw en infrastructuur verder te minimaliseren. Deze inspanningen zijn essentieel nu de sector zich richt op de ambitieuze doelstellingen van de Europese Green Deal en de groeiende vraag naar duurzame bouwmaterialen.
De ware kracht van staal in de duurzame bouw ligt niet alleen in zijn inherente recycleerbaarheid, maar ook in de innovatieve manieren waarop de industrie omgaat met productie en reststromen. Een fascinerend voorbeeld hiervan is de ontwikkeling van Pirrouet®-stenen door Vandersanden. Deze CO2-negatieve bouwstenen worden vervaardigd uit staalslakken, een restproduct van de elektrische staalproductie. Door middel van carbonatatie wordt CO2 permanent in de stenen opgeslagen, waardoor een afvalstroom wordt omgezet in een waardevol, duurzaam bouwmateriaal. Dit illustreert perfect hoe de staalindustrie bijdraagt aan de circulaire economie, verder kijkend dan enkel het primaire product.
Recycling is de hoeksteen van duurzaam staalgebruik. Hoewel staal al een indrukwekkende recyclinggraad kent, waarbij zo’n 95% van het vrijkomende staal na demontage wordt herwonnen, tilt innovatie dit naar een hoger niveau. De ontwikkeling van producten zoals TSR40 door TSR Resource GmbH & Co. KG is hier een sprekend voorbeeld van. Dit hoogwaardige gerecyclede staal, gewonnen uit onder andere autowrakken, biedt een antwoord op de groeiende vraag naar schoon schroot voor vlamboogovens – een productiemethode die essentieel is voor CO2-reductie. TSR40 vervangt primaire grondstoffen zonder in te boeten aan kwaliteit en vermindert tegelijkertijd het verlies van waardevolle materialen zoals koper tijdens het recyclingproces. Deze ontwikkelingen maken een ‘car-to-car’ kringloop mogelijk en versterken de positie van gerecycled staal als een betrouwbare, duurzame grondstof voor de bouw in 2025.
De ware duurzaamheidswinst wordt behaald wanneer we staal niet alleen recyclen, maar ook hergebruiken. Dit concept, bekend als circulair bouwen, wint snel terrein. Bedrijven zoals Vic Obdam Circulaire Staalbouw tonen aan hoe dit in de praktijk werkt. De sleutel ligt in het ontwerpen voor demontage. Door boutverbindingen te prefereren boven lassen en te kiezen voor prefabricage, worden staalconstructies niet alleen sneller gebouwd, maar ook eenvoudiger te demonteren en aan te passen voor toekomstig gebruik. Dit minimaliseert afval en maximaliseert de levensduur van het materiaal.
Het concept van ‘donorstaal’ – staal afkomstig uit gedemonteerde constructies – is een krachtig voorbeeld van circulariteit. Stalen profielen en platen kunnen vaak met minimale bewerking direct worden ingezet in nieuwe projecten. Zelfs complete staalskeletten kunnen worden aangepast of uitgebreid, waardoor de bestaande structuur behouden blijft. Uiteraard is kwaliteitsborging cruciaal; donorstaal ondergaat strenge controles en certificering voordat het opnieuw wordt toegepast, zoals beschreven op platforms die techniek en kwaliteit in circulaire staalbouw belichten. Dit waarborgt de veiligheid en prestaties van de constructie. De lange levensduur van staal, gecombineerd met de mogelijkheid tot hergebruik, maakt het een uitermate efficiënte materiaalkeuze.
Om de toepassing van circulair staal te stroomlijnen en te objectiveren, zijn er hulpmiddelen ontwikkeld. De Toetsmethodiek Circulair Staal (TCS), bijvoorbeeld, helpt opdrachtgevers en aannemers bij het beoordelen van de geschiktheid en de milieuwinst van hergebruikt staal voor specifieke toepassingen in de grond-, weg- en waterbouw. Daarnaast spelen digitale materialenpaspoorten, zoals die beheerd worden in systemen als Madaster en de Nationale MilieuDatabase (NMD), een steeds belangrijkere rol. Ze registreren welke materialen in een gebouw zijn verwerkt en wat hun restwaarde is, wat essentieel is voor toekomstig hergebruik. Voor technische vragen rondom ontwerp en uitvoering blijft ondersteuning, zoals geboden door Staalsupport, van grote waarde.
Kijkend naar 2025 en verder, is het duidelijk dat staal een onmisbare rol zal spelen in de realisatie van duurzame bouwprojecten. De combinatie van inherente sterkte, ongeëvenaarde recycleerbaarheid, potentieel voor direct hergebruik en de voortdurende innovatie in productieprocessen en toepassingen positioneert staal als een hoeksteen van de circulaire bouweconomie. De uitdagingen rondom beschikbaarheid en kwaliteitsborging van circulair staal worden aangepakt door betere registratie, gestandaardiseerde methodieken en een groeiend bewustzijn in de keten. De architectonische vrijheid die staalconstructies bieden, gecombineerd met hun aanpasbaarheid en lange levensduur – verder te optimaliseren door effectieve conservering (Staalconserveren) – maakt het materiaal bij uitstek geschikt voor gebouwen die moeten kunnen meebewegen met veranderende behoeften. Staal is niet langer enkel het skelet van onze gebouwen, maar steeds meer het duurzame hart dat klopt op het ritme van de circulaire economie.